Τα ποιητικά κάλαντα
Την τιμητική τους έχουν σήμερα τα κάλαντα, τα ευχητικά- εγκωμιαστικά τραγούδια που επικοινωνούν το χαρμόσυνο νέο της γέννησης του Χριστού.
Εκτός από την πιο κλασική και ευρύτερα γνωστή εκδοχή τους –«καλήν ημέραν (ή καλήν εσπέραν) άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας Χριστού τη Θείαν Γέννησιν να πω στ΄αρχοντικό σας»- σχεδόν κάθε περιοχή της Ελλάδας, έχει τις δικές της παραλλαγές που ενσωματώνουν και αφομοιώνουν το σπουδαίο γεγονός με τον εκάστοτε «τοπικό τρόπο».
Υπάρχουν κάποια κάλαντα που τραγουδιούνται στην Δυτική Θράκη και ξεκινούν ως εξής:
«Πόψι (απόψε) Χριστός γεννήθηκε κι ο κόσμος δεν το ξέρει»
Με αυτόν τον μεστό νοήματος και ουσίας στίχο του λαϊκού βάρδου, φαίνεται να συναντιούνται οι στίχοι και των Ελλήνων ποιητών.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος, απευθυνόμενος στο «Παιδί με την σάλπιγγα» που πασχίζει να σαλπίσει την σημαντική είδηση, καταθέτει την αγωνία και την επιθυμία του να βιώσει τη γέννηση της Αγάπης, όπως ακριβώς της αρμόζει, με αγάπη:
Αν μπορούσες ν’ ακουστείς
θα σου έδινα την ψυχή μου
να την πας ως την άκρη του κόσμου.
Να την κάνεις περιπατητικό αστέρι,
ή ξύλα αναμμένα για τα Χριστούγεννα
στο τζάκι του Νέγρου, ή του Έλληνα χωρικού.
Να την κάνεις ανθισμένη μηλιά στα παράθυρα των φυλακισμένων
Αν μπορούσες ν’ ακουστείς
θα σου έδινα την ψυχή μου
να την κάνεις τις νύχτες
ορατές νότες, έγχρωμες στον αέρα του κόσμου
Να την κάνεις αγάπη.
Γράφει η Ζωή Καρέλλη, στο ποίημά της που τιτλοφορείται «Παραμονή της Γέννησης»:
Βγαίνουν οι άνθρωποι
Λαλούν οι άνθρωποι στην παγερή έναστρη νύχτα
Και μιλούν και γελούν και απαντούν ο ένας στον άλλον
Πηγαίνουν ν’ ακούσουν και δεν ακούν καν τη φωνή του ανθρώπου μέσα τους.
Οι άνθρωποι είναι γελαστοί
Αύριο είναι γιορτή, αύριο είναι διασκέδαση, αύριο είναι ανάπαψη
Οι άνθρωποι χαίρονται, πηγαίνουν, διαβαίνουν, περπατούν, βλέπουν ό,τι έμαθαν να βλέπουν.
Κι ο Τάσος Λειβαδίτης, από τον τόπο της εξορίας, από την Μακρόνησο, την Παραμονή Χριστουγέννων του 1960, συμπληρώνει:
Κοιτάμε με την άκρη του ματιού το σκοπό
που μπαίνει μ’ ένα φύσημα παγωμένου αέρα
Το σαγόνι του θα τρέμει πίσω από το χακί κασκόλ
Σηκώνεις το γιακά της χλαίνης σου. Χιονίζει
Μια πλάκα φωνογράφου στο Διοικητήριο
Πιο μακριά η σιωπή
Καληνύχτα, καλά Χριστούγεννα.
Συλλογιέσαι τ΄ άστρα πίσω από την καταχνιά,
Σκέφτεσαι πως αύριο μπορεί να σε σκοτώσουν
Μα απόψε αυτή η φωνή είναι μια τσέπη μάλλινη
χώσε τα χέρια σου
Καληνύχτα Θωμά, καλά Χριστούγεννα
Κι η καρδιά σου φωτίζεται σα χριστουγεννιάτικο τζάμι