Τυρί, ρύζι, καφές, γάλα, βιβλίο*

- Πότε θα συμβιβαστείς με την ιδέα ότι ο κόσμος αλλάζει; Πότε θα συνειδητοποιήσεις ότι αναπτύσσονται νέα ήθη παρά την κατά Σαββόπουλο «..δική σου μελαγχολία»;
- Προσπαθώ, πενιχρά όμως τα αποτελέσματα.
- Γιατί εκπλήσσεσαι με τις νέες πρακτικές που εγκαθίστανται στη ζωή μας; Τόσο απίστευτο είναι για σένα να βρίσκεις βιβλία και στα ράφια των super market; Εμπορικό είδος είναι κι αυτό, το βρίσκεις παράδοξο;
- Ακριβώς.
- Και πού έγκειται η παραδοξότητα; Δεν βλέπεις ότι σε όλες τις εκδηλώσεις της τέχνης υπάρχει και η υλική διάσταση;
- ...
- Δεν θέλω να σε σοκάρω, αλλά κυριαρχεί. Είναι εξόχως α-πνευματική αλλά, ωστόσο, κινητήρια της βιομηχανίας του βιβλίου για να μην πω της τέχνης. Έτσι ακριβώς: απορρυπαντικά, ζυμαρικά, χαρτικά, καλλυντικά, μπισκότα, σνακ, είδη καθαρισμού και βιβλία στον ίδιο, χώρο στα ίδια ράφια. Χώνεψέ το.
- Δύσκολο.
- Δεν βλέπεις ότι ο σύγχρονος καταναλωτής δεν έχει χρόνο για βιβλιοπωλεία και ράθυμες αναζητήσεις σε σκονισμένα ράφια κακομούτσουνων, κακοντυμένων βιβλιοπωλών; Αυτά ανήκουν σε άλλες εποχές.
- Το ξέρω;
- Ο σύγχρονος καταναλωτής δεν αδειάζει· ο χρόνος του είναι πολύτιμος. Θα αγοράσει το βιβλίο από εκεί που τον βολεύει περισσότερο. Γιατί νομίζεις ότι το internet εξαπλώθηκε τόσο πολύ; Η «πελατοκεντρική» αντίληψη που κυριαρχεί στο σύγχρονο management και marketing -την οποία ειρήσθω εν παρόδω υιοθετούν και οι εκδοτικοί οίκοι- θέλει τον καταναλωτή κυρίαρχο. Δεν ψάχνει πια ο ίδιος για το προϊόν· τον βρίσκει εκείνο. Το προϊόν θα φτάσει στα χέρια του πριν τα χέρια του το αναζητήσουν. Εμπλέκεται στη ζωή του, γίνεται η ζωή του· μηχανεύεται διαγωνισμούς, στήνει βραβεία, μετέχει σε εκδηλώσεις κοινωνικής ευθύνης, βοηθά τα παιδικά χωριά SOS, βρίσκεται κοντά στους άστεγους, εξοπλίζει ιατρεία σε απομακρυσμένα χωριά, μοιράζει υποτροφίες, σχολικά είδη, φάρμακα, χαρίζει πόντους, κουπόνια, δίνει δώρα και ξανά δώρα και πάλι δώρα… Από ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να λείπει το βιβλίο;
- Μάλλον όχι.
- Κι ύστερα δεν σκέφτεσαι κι αυτόν τον άμοιρο τον καταναλωτή που μέχρι χθες δεν ερχόταν σε επαφή με το βιβλίο, ενώ τώρα υπάρχει ελπίδα να το αγαπήσει;
- Όχι, αδιαφορώ πλήρως.
- Μπαίνει που μπαίνει κάποιος σε έναν χώρο, θα στερηθεί την ευκολία να βρίσκει και βιβλία στο ίδιο μέρος; Η ευκολία κυριαρχεί στη ζωή της σύγχρονης εποχής, διαφωνείς;
- Όχι.
- Ε τότε γιατί είσαι τόσο αρνητικός στην πώληση των βιβλίων και σε super market;
- Γιατί η ανάγνωση δεν έχει σχέση με την ευκολία.
- Άρχισες τα κουλτουριάρικα; Νομίζεις πως όλος ο κόσμος ασχολείται συνεχώς με την ανάγνωση και τα βιβλία;
- Αλίμονο αν στη ζωή μας ο κόσμος είναι το κριτήριο.

*(Από διαφήμιση κρασιού του 1983 με φράση που έγινε κλισέ και έγραψε ιστορία στην ελληνική διαφήμιση: «Τυρί, ρύζι, καφές, γάλα, Καμπά»).